Σκιές και Λέξεις
Ένα ταξίδι στον εσωτερικό κόσμο του Νίκου Εγγονόπουλου μέσα από το αρχείο του, τις λέξεις και τις εικόνες του.
Νίκος Εγγονόπουλος (1907–1985)
Ο Νίκος Εγγονόπουλος ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες και ποιητές του 20ού αιώνα, βασικός εκπρόσωπος του υπερρεαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα.
Συνδύαζε αριστοτεχνικά την ποίηση και τη ζωγραφική, δημιουργώντας ένα μοναδικό καλλιτεχνικό σύμπαν γεμάτο ονειρικές εικόνες, έντονο συμβολισμό και βαθιά εξερεύνηση του ασυνείδητου.
Το έργο του χαρακτηρίζεται από επιρροές της ελληνικής μυθολογίας, της ιστορίας και της παράδοσης, ενώ η συμβολή του στη διαμόρφωση της νεότερης ελληνικής τέχνης παραμένει ανεκτίμητη.
Συνδύαζε αριστοτεχνικά την ποίηση και τη ζωγραφική, δημιουργώντας ένα μοναδικό καλλιτεχνικό σύμπαν γεμάτο ονειρικές εικόνες, έντονο συμβολισμό και βαθιά εξερεύνηση του ασυνείδητου.
Το έργο του χαρακτηρίζεται από επιρροές της ελληνικής μυθολογίας, της ιστορίας και της παράδοσης, ενώ η συμβολή του στη διαμόρφωση της νεότερης ελληνικής τέχνης παραμένει ανεκτίμητη.
Ο Νίκος Εγγονόπουλος υπήρξε μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της μεταπολεμικής Ελλάδας, τόσο στην ποίηση όσο και στη ζωγραφική. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου διδάχτηκε από σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο Κωνσταντίνος Παρθένης, ο Δημήτριος Μπισκίνης, ο Θωμάς Θωμόπουλος και ο Γιάννης Κεφαλληνός.
Μετά την αποφοίτησή του το 1938, συνέχισε τη μαθητεία του δίπλα στον Ευάγγελο Ιωαννίδη και ήρθε σε επαφή με τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη μέσω της συνεργασίας του με τον Φώτη Κόντογλου και τον καθηγητή Αλέξανδρο Ξυγγόπουλο. Μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη συμμετείχε στην τοιχογραφία του σπιτιού του Κόντογλου, που σήμερα ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη.
Ταξίδεψε εκτενώς σε ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Μόναχο και περιοχές της Ιταλίας, πραγματοποιώντας ελεύθερες σπουδές. Από το 1930 εργάστηκε ως επιμελητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το 1967 διορίστηκε καθηγητής στην έδρα ζωγραφικής της Αρχιτεκτονικής Σχολής.
Μετά την αποφοίτησή του το 1938, συνέχισε τη μαθητεία του δίπλα στον Ευάγγελο Ιωαννίδη και ήρθε σε επαφή με τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη μέσω της συνεργασίας του με τον Φώτη Κόντογλου και τον καθηγητή Αλέξανδρο Ξυγγόπουλο. Μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη συμμετείχε στην τοιχογραφία του σπιτιού του Κόντογλου, που σήμερα ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη.
Ταξίδεψε εκτενώς σε ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Μόναχο και περιοχές της Ιταλίας, πραγματοποιώντας ελεύθερες σπουδές. Από το 1930 εργάστηκε ως επιμελητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το 1967 διορίστηκε καθηγητής στην έδρα ζωγραφικής της Αρχιτεκτονικής Σχολής.
Η καλλιτεχνική του παρουσία ξεκίνησε δυναμικά ήδη πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την πρώτη του ατομική έκθεση το 1939. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε και η ποιητική του διαδρομή με τις συλλογές Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν (1938) και Κλειδοκύμβαλα της σιωπής (1939).
Το 1954 εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ συμμετείχε και στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1955), καθώς και σε πολλές διεθνείς και ομαδικές εκθέσεις, μεταξύ των οποίων και αυτές της ομάδας "Αρμός", της οποίας ήταν ιδρυτικό μέλος.
Η συμβολή του στην ελληνική καλλιτεχνική σκηνή αναγνωρίστηκε με το Α΄ Βραβείο Ποίησης του Υπουργείου Παιδείας (1958) και τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α΄ (1966). Αναδρομικές εκθέσεις του έργου του πραγματοποιήθηκαν σε μεγάλους καλλιτεχνικούς φορείς, όπως η Εθνική Πινακοθήκη (1983).
Ως εισηγητής ενός ιδιότυπου, ελληνικής απόχρωσης υπερρεαλισμού, ο Εγγονόπουλος υπήρξε μέλος της λεγόμενης “Γενιάς του '30”. Το έργο του συνδυάζει μυθολογικά, ιστορικά και σύγχρονα ελληνικά στοιχεία, με ιδιαίτερο ύφος που εναλλάσσεται μεταξύ ειρωνείας και χιούμορ. Η έντονη ερωτική διάθεση, οι γυμνές ανθρώπινες μορφές, και η επιρροή του Giorgio de Chirico, του Παρθένη, του Κόντογλου και του ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου, διακρίνουν τη μοναδική του καλλιτεχνική ταυτότητα.
Ο Νίκος Εγγονόπουλος παραμένει έως σήμερα μια εμβληματική μορφή των γραμμάτων και των τεχνών της σύγχρονης Ελλάδας.
Το 1954 εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ συμμετείχε και στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1955), καθώς και σε πολλές διεθνείς και ομαδικές εκθέσεις, μεταξύ των οποίων και αυτές της ομάδας "Αρμός", της οποίας ήταν ιδρυτικό μέλος.
Η συμβολή του στην ελληνική καλλιτεχνική σκηνή αναγνωρίστηκε με το Α΄ Βραβείο Ποίησης του Υπουργείου Παιδείας (1958) και τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α΄ (1966). Αναδρομικές εκθέσεις του έργου του πραγματοποιήθηκαν σε μεγάλους καλλιτεχνικούς φορείς, όπως η Εθνική Πινακοθήκη (1983).
Ως εισηγητής ενός ιδιότυπου, ελληνικής απόχρωσης υπερρεαλισμού, ο Εγγονόπουλος υπήρξε μέλος της λεγόμενης “Γενιάς του '30”. Το έργο του συνδυάζει μυθολογικά, ιστορικά και σύγχρονα ελληνικά στοιχεία, με ιδιαίτερο ύφος που εναλλάσσεται μεταξύ ειρωνείας και χιούμορ. Η έντονη ερωτική διάθεση, οι γυμνές ανθρώπινες μορφές, και η επιρροή του Giorgio de Chirico, του Παρθένη, του Κόντογλου και του ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου, διακρίνουν τη μοναδική του καλλιτεχνική ταυτότητα.
Ο Νίκος Εγγονόπουλος παραμένει έως σήμερα μια εμβληματική μορφή των γραμμάτων και των τεχνών της σύγχρονης Ελλάδας.
Περιεχόμενα και διάρθρωση αρχείου
- Εκδόσεις του ίδιου
- Χειρόγραφα προσχέδια εκδόσεων (από τα οποία μπορεί κάποιος να μελετήσει τι έχει αλλάξει μέχρι να φτάσει στην τελική έκδοση)
- Επιστολές από φίλους και συναδέλφους σχετικά με το αντικείμενο της εργασίας του
- Βιβλία της προσωπικής του βιβλιοθήκης (που δείχνουν τι μελετούσε και ποιους θαύμαζε ο ίδιος ως δημιουργούς)
- Τετράδια με αποκόμματα εφημερίδων που παρουσίαζαν δημοσιευμένα άρθρα που τον αφορούσαν
- Λευκώματα εντυπώσεων του κοινού από εκθέσεις
- Φωτογραφίες ζωγραφικών έργων του, από εκθέσεις
- Προσωπική αλληλογραφία προς τη σύζυγο του Λένα
- Σχέδια με δημιουργίες του για το Θέατρο, όπου συνεργαζόταν ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος
- Υπηρεσιακή αλληλογραφία από την περίοδο που ήταν καθηγητής στο ΕΜΠ
Οι παραπάνω κατηγορίες αποτελούν και τις βασικές σειρές του αρχείου οι οποίες όμως δεν είναι οι τελικές καθώς πρόκειται για ένα έργο εν προόδω.
Να σημειωθεί επίσης ότι το αρχείο περιλαμβάνει και μια σειρά ‘post mortem’ τεκμηρίων που έχουν συμπληρωθεί μετά το θάνατο του καλλιτέχνη καθώς η σύζυγος και η κόρη του φρόντισαν να αποκτήσουν και να φυλάξουν κάποια νέα δημοσιεύματα, υλικό από εκθέσεις, οπτικοακουστικό υλικό, ακαδημαϊκές εργασίες και νέες εκδόσεις που αναφέρονται σε αυτόν.
Το ταξινομημένο υλικό καταγράφεται παράλληλα σε αρχείο excel και περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία περιεχομένου ανά φάκελο. Ο κάθε φάκελος λαμβάνει ένα μοναδικό κωδικό αναγνώρισης για να διευκολύνεται η ανάκτηση πληροφοριών.
Να σημειωθεί επίσης ότι το αρχείο περιλαμβάνει και μια σειρά ‘post mortem’ τεκμηρίων που έχουν συμπληρωθεί μετά το θάνατο του καλλιτέχνη καθώς η σύζυγος και η κόρη του φρόντισαν να αποκτήσουν και να φυλάξουν κάποια νέα δημοσιεύματα, υλικό από εκθέσεις, οπτικοακουστικό υλικό, ακαδημαϊκές εργασίες και νέες εκδόσεις που αναφέρονται σε αυτόν.
Το ταξινομημένο υλικό καταγράφεται παράλληλα σε αρχείο excel και περιλαμβάνει τα βασικά στοιχεία περιεχομένου ανά φάκελο. Ο κάθε φάκελος λαμβάνει ένα μοναδικό κωδικό αναγνώρισης για να διευκολύνεται η ανάκτηση πληροφοριών.
Aνακαλύπτοντας το αρχείο
Εξερευνήστε ένα επιμελημένο αρχείο προσωπικών αντικειμένων, επιστολών, σπάνιων βιβλίων και πρωτότυπων έργων τέχνης, προσφέροντας μοναδική εικόνα για τη δημιουργική διαδικασία και τις επιρροές του Εγγονόπουλου.
Προσωπικά Αντικείμενα
Χειρόγραφες Επιστολές
Βιβλία
Exploring Exhibitions
Ανακάλυψε τον κόσμο του Εγγονόπουλου — Ο Σουρεαλισμός σε μια νέα διάσταση
get in touch
Αν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις ή αν θέλετε να επικοινωνήσετε με τους ειδικούς που εργάζονται στο αρχείο, παρακαλούμε συμπληρώστε τη φόρμα
+30 210 48 01 204
archive@engonopoulos.gr
archive@engonopoulos.gr
School of Fine Arts, Athens, Greece
